admin الجمعة 28 نوفمبر 2008 - 19:16
هويت فرهنگي نسل مهاجر هزاره
تعريف فرهنگ:
فرهنگ تعريف واحد ندارد،بلكه تعاريف گونه گون را بر مي تابد،چنان كه استاد بزرگوار فيلسوف شهير قرن ،مرحوم علامه محمد تقي جعفري ،در كتاب گرانسنگ«فرهنگ پيشرو وپيرو» بيش از 150 تعريف را براي فرهنگ برشمرده است .وشخص استاد معتقد بود كه با توجه به اين تعاريف از فرهنگ كه بعضي ها بجاي تعريف اصل فرهنگ،به ملزومات وجلوه هاي فرهنگ پرداخته اند؛واگر ما با اين ديد به تعريف فرهنگ اقدام كنيم در آن صورت تعريف فرهنگ ،بيش از هزار خواهد بود.
با توجه به عمق سخنان آن فيلسوف شهير،حق با استاد علامه جعفري (ره) است.
لذا براي آن كه سخن به اطاله نكشد وبسيار تخصصي نگردد من عزيزاني راكه طالب دانايي بيشترتعريف جامع فرهنگ هستند؛ به آن كتاب گرانسنگ حوالت مي كنم.ودر اين سلسله نوشتار كه براي عموم نسل ما، در طيف هاي مختلف نوشته مي شود بنا ندارم به طور خيلي اكادميك وتخصصي وارد بحث شوم واين نوشتار را با ارجاعات بسيار از حالت همه فهم به صورت يك متن بسيار دشوار در آورم.
تعريف فرهنگ در اين نوشتار
فرهنگي كه در اين نوشته مورد نظر است ،عبارت مي باشداز:
فرهنگ يعني هويت عقلاني در دو قلمرو حيات مادي ومعنوي با توجه به دو اصل:
1 – حقيقت انسان وحيات قابل تغيير نيست.
2 – انسان در متن زمان رشد مي كند وهر زمان اقتضاي رشد خود را دارد وزمان تحكم را نمي پذيرد.
ممكن است اين تعريف ازفرهنگ براي شخصيت هاي دانشگاهي وحوزه هاي علميه يك كمي نا مأنوس وغريب بنمايد چون اين تعريف از فرهنگ، تعريفي است كه من براي اولين بار در اينجا عرضه مي دارم.
از طرف ديگر اين نوشته براي دانشگاهيان وحوزويان به تنهاي نوشته نمي شود بلكه اين نوشته هدف اصليش طرح يك انديشه ي بنيادين در ميان نسل مهاجر ما مي باشد كه در طيف هاي مختلف با سطح دانايي متمايز از هم اند ومن سعي دارم كه حتي المقدور روان و همه فهم بنويسم تا آن پيچيدگي ودشواري متون تخصصي را نداشته باشد.
بنا بر اين، من اين تعريف از فرهنگ را بسيار كوتاه ومختصر شرح مي دهم:
«هويت عقلاني در دو قلمرو حيات مادي ومعنوي با توجه به دو اصل»
هويت همان تشخص يك انسان است .تا انسان هويت نداشته باشد تشخص هم ندارد. از آنجاي كه هر انساني مي تواند انواع تشخص داشته باشد (تشخص از نظر نوع لباس،زبان،شغل) لذا من قيد عقلاني را بر اين هويت افزودم تاتشخص ها وهويت هاي از اين نوع را خارج كند وتشخص هاي معنوي مثل اخلاق وهنر را در بربگيرد .
منظور از عقلاني، همان عقلاي بودن است نه عقلانيتي كه امروزه در مباحث فلسفه هاي مضاف بكار مي رود واز عقلانيت كانت تا عقلانيت پلوراليسم را شامل مي گردد.
علاوه بر هويت عقلاني ،(در دو قلمرو حيات مادي ومعنوي با توجه به دو اصل راافزودم )تا رسم وآيين منطقه اي وقومي وموقتي در زندگي انسان ها از تعريف فرهنگ (كه خود خرده فرهنگ است)بيرون رود وفرهنگ از حالت تجريد گونه اش خارج شود
اين قيود (با توجه به دو اصل:1 – حقيقت انسان وحيات قابل تغيير نيست.2 – انسان در متن زمان رشد مي كند وهر زمان اقتضاي رشد خود را دارد وزمان تحكم را نمي پذيرد.)را براي تكميل شدن تعريف اضافه كردم تا عنصر ثابتات ومتغيرات حيات عقلاني وفرهنگ را شامل شود.
هويت فرهنگي نسل مهاجر هزاره چگونه بايد باشد؟
حال با توجه به همين تعريف از فرهنگ ،اين پرسش اساسي را پيش مي كشيم كه هويت فرهنگي نسل مهاجر هزاره چگونه بايد باشد؟
براي پاسخ دقيق به اين پرسش بايد اين مؤلفه ها را در نظر گرفت:
1 – شناخت گذشته ي خويش
2 – شناخت زمان خويش
3 – شناخت ظرفيت وجودي خويش وزمان خويش
4 – گزينش الگويي رفتاري
5 – شناخت منابع فرهنگي
6 – شناخت راه هاي غنا بخشي فرهنگي
7 – شناخت قلمرو بيرون ذاتي ودرون ذاتي فرهنگ
8 – شيوه درست تصفيه كردن فرهنگ از عناصر فرهنگ نما
9 – شيوه درست استفاده كردن از پروسه تعامل فرهنگي
10 – رابطه هويت فرهنگي وگوهر دين ورزي
11- جهاني شدن وهويت فرهنگي
12 –تكثر فرهنگي
13 – برداشته شدن مرز هاي فرهنگي
14 – انقلاب رسانه اي وهويت فرهنگي
15 – حركت سياسي جهان به سمت يك قطبي شدن واستحاله شدن فرهنگ هاي ملل
16 – رشد ناموزون اقتصاد ورابطه آن با فرهنگ
17 – رشد جمعيت ومسئله ي تعليم وتربيت
18 – يكسان سازي آموزشي هركشور،در قلمرو جغرافيايي خويش ومسئله هويت فرهنگي اقليت هاي ديني وقومي ساكن در آن كشور
19 – تلاش نهادهاي بين المللي براي گسترش دادن آموزش انديشه هاي انسان محور تجريد شده از فرهنگ ها واديان
20 – ملزم بودن همه ي شهروندان يك كشور،به اطاعت كردن از قانون مدني آن كشور.
ومؤلفه هاي بسيار ديگر راهم مي توان برشمرد كه مي تواند در شاكله بخشي هويت فرهنگي دخيل باشد.
اما همين بيست مؤلفه ي را كه برشمرديم مي تواند مادر ديگر مؤلفه ها باشد وهريك از آن مؤلفه هارا به اين مؤلفه هاي بيست گانه ارجاع داد.
همانطوري كه در با لاعرض شد ،اين نوشته با هدف ارايه ي سايه روشن هاي در جهت هويت يابي وتحكيم هويت هزارگي نسل مهاجر هزاره ،با زبان ساده ودر سطح فهم ودرك عموم نوشته مي شود وبنا نيست كه اين مباحث را بطور تخصصي وبسيار علمي ودر قالب اصطلاحات مأنوس اهل فن ارائه كنيم.
در اينجا اين نكته را نيز اضافه مي كنم كه شرح وبيان كامل اين مؤلفه هاي بيست گانه نيز كاري نيست كه ازدست يك نفر به تنهاي بر آيد ومن با پيش كش كردن اين مؤلفه هاي بيست گانه قصد آن ندارم كه يكايك اين مؤلفه هارا بطور كامل شرح دهم واميد وارم كه اصحاب انديشه وفرهنگيان وطن ومخصوصا فرهنگيان قوم وملت اين رسالت را به سامان رسانند ومن پيشاپيش بازوان وقلم فرهنگ ساز وتمدن آفرين آنان را متواضعانه مي بوسم.