قتل بي نظيربوتو وعواقب بحران پاکستان

بخش اول



قتل بی نظیربوتو وعواقب بحران پاکستان


(فرانکنشتاین خودساخته آی اس آی بخوردن خود پاکستان آغازکرد)

آخرین روزهای دوسال اخیرمیلادی با دو رویداد مهم درجهان اسلامی که خبرسازترین رویداد های دنیا شمرده میشدند، گره خورد. دردسامبر2006صدام حسین رئیس جمهورپیشین عراق در بغداد درنتیجه یک محکمه ضد و نقیض اعدام شد. وخانم بی نظیربوتونخست وزیرپیشین پاکستان روز6 جدی 1386برابربا27دسامبر2007پس ازاشتراک وسخنرانی دریک گردهمایی هواداران حزب مردم پاکستان )پیپلزپارتی) درشهرلاهورپندی دراثریک حمله تروریستی بقتل رسید.
مرگ صدام حسین اگرچه باخشونتهایی درون عراق روبرو شد ودیری نگذشت که سنی هایی راکه انتظارمیرفت درسطح بلندتری برای انتقامجویی برابرنیروهای نظامی امریکا وائتلاف عمل کنند، برخلاف به همکاری با قوای مهاجم امریکا وبریتانیا درعراق واداشت.
خانم بوتو دوبار نخست وزیرپیشین پاکستان که آموزش دیده ی دانشگاهی انگلیس وامریکا بود، یکی ازنامدارترین سیاستمداران پاکستان درجهان شمرده میشد. بی نظیربوتو وشوهرش آصف زرداری باآن که به طبقه ی بزرگ زمیندار وثروتمند پاکستان بستگی دارند، ولی حزب مردم (پیپلزپارتی) درسطح جامعه پاکستان به اساس مشی مردمی ونماینده گی ازقشرپایینی جامعه ازمحبوبیت خاصی برخورداراست. پیپلزپارتی پاکستان یکی ازاحزاب مطرح ومتبلورمخالف دولت آقای مشرف شمرده میشود که روی آخرین احصایه ها دارای حدود 60 فیصد هواداران است.
این حزب درآمدآمدانتخابات 8 جنوری سال 2008 یکی ازنیروهای برجسته تهدید به حزب برسراقتدارآقای مشرف واحزاب تندرو اسلامی شمرده میشد که قسما برای مشارکت درقدرت سیاسی آینده بامشرف کنارآمده اند. این واقعیت امریکا ومتحدان غربی اش راکه درحدودهفت سال پس ازاعلام وپیشبردجنگ برضدتروریزم نه تنها این که نتوانسته تروریزم راریشه کن کنند، برخلاف به رشد بیسابقه ابعاد شبکه های هواداران القاعده درجهان افزوده ومهم این که رهبران القاعده وطالبان نه این که دستگیرنشد اند، برخلاف وقت بوقت بااعلامیه های آدئویی، ویدئویی وانترنتی برخشونت های ضدامریکایی وغربی دامن میزنند.
قراراطلاعات غیرموثق اسامه بن لادن ویاران دیگری ازسازمان القاعده بابرخی رهبران طالبان درکوهستانهای آنسوی مرزشمالشرق افغانستان ودرقلمروشمالغرب زیراداره پاکستان بسرمیبرند. جایی که قوای امریکا هنوزمجازقانونی پیگردآنها راازسوی دولت پاکستان دریافت نکرده ودولت امریکا وغرب ازسیاستهای دولت مشرف درسرکوب شبکه القاعده وجنبش طالبان که ازخاک پاکستان درون افغانستان عملیات خرابکارانه اجرامیکنند، ناراضی هستند. بنا فشارهای اخیرسیاسی برپاکستان مبنی برطرفی حالت فوق العاده واعلام موعد انتخابات آزاد درآنکشور، برخی حلقات را به این نظرواداشته تا قتل بی نظیربوتو را یک دسیسه ی سیاسی بخوانند، که هنوزشواهدی برای صحه گذاشتن براین اداعا در دست نیست. واین هم درست روشن نیست که قتل عمدی خانم بوتو باطرح چندجانبه پیآم آورچه دستآوردهای برای امریکا ودولت پرویزمشرف ازیکسو وتندروان القاعده وطالبان ازسوی دیگرخواهد بود. ومهمترازهمه این که پیام آورچه رویدادهای درون افغانستان خواهد بود.
جهان غرب در رابطه با قتل خانم بوتوهم مثل دیگر رویدادهای مشابه درمنطقه آینده نگری میکند و نه بسیارگذشته نگری، عاملی که برخلاف آن درسیاست وروزنامه نگاری (افغانها) معمول است واین تاجایی بجا هم هست، چون افغانستان بیشترازهرسرزمین دیگرقاره جهان با مصیبت های پیاپی گذشته دست وگریبانست. واین شاید تاجایی پیآمد فرهنگ سیاسی این کشورباشد که تاکنون افغانها را فقط (گذشته) ازهم جدانگهداشته وهنوز(آینده) نتوانسته آنها رامتحدبسازد. ازاینرو دراین مختصرکوشش شده به گوشه ی ازواقعیتهایی تماس گرفته شودکه پیش زمینه های خصومت نظامیان وتندروان اسلامی رابرضد خانم بوتو بهمرا داشته که بخشی ازاین واقعیت ها بستگی دارد به رویدادهای افغانستان پس ازخروج قوای شوروی درسال 1988.
مرگ جنرال ضیاالحق بشکل اسرارآمیزی درسانحه هوایی باسفیرآنوقت امریکا (رافائیل)، درحقیقت ورود فعالانه بی نظیربوتو بمیدان رقابت سیاسی درپاکستان بود، که بلافاصله درنخستین انتخابات آزاد آنزمان پاکستان حزب پیپلزپارتی بقدرت رسید واوبمقام نخست وزیری پاکستان برگزیده شد.
بی نظیربوتوکه پیش ازانتخابات سال 1988علاقه چندانی به پشتیبانی ازمجاهدین افغان نداشت. یکی ازدلایل آن این بود که قوای اتحادشوروی ازافغانستان برونشده بود وغرب که خانم بینظیرازسوی آنها قسما حمایه میشد، برنامه اداره پاکستان را بعد یک دهه حکومت نظامی با تشکیل حکومت ملکی وانتخابی رویدست داشت. اودربرآمدهای سیاسی خود بیشترازاحیای دموکراسی درپاکستان وصلح درمنطقه حرف میزد. بی نظیربوتوبابرنده شدن در انتخابات سال 1988 زمانی که به کرسی نخست وزیری پاکستان رسید، برخلاف تعهدات بمشوره حلقات نظامی اردو واستخبارات آی اس آی ازجمله نصیرالدین بابرسیاست اش رابرابرمجاهدین افغان تغییرداد. آنچنان که ازواقعیت های آنزمان برملاشده بینظیربوتوبرای پشتیبانی ازمجاهدین برای دوهدف عمده دلگرم ساخته شده بود:
1- نصب دولت دلخواه پاکستان درکابل تا سیاست های توسعه جویانه پاکستان را درافغانستان ومنطقه چیاده کند. یکی ازاین سیاست ها برنامه دسترسی به بازار تجاری ومنابع نفت وگاز آسیای میانه بود.
2- استفاده ازخاک افغانستان برضد هند برسرمعضله کشمیر.
آی اس آی باتجربه شکست شوروی در(افغانستان) به بی نظیربوتوپیشنهاد کردکه آنهاآماده هستندجنگ چرکی مخفی درکشمیربراه اندازند تابدینسان هند راازکشمیرخارج کنند.
خانم بینظیربوتوکه درمورداول یعی تغیرِرژیم درافغانستان موافق بود، درمورد دوم بادرک حساسیت مسله در رابطه باهند برسرکشمیرباحلقات نظامی واستخباراتی سرتوافق نشان نداد. اوصرفا درموردنصب دولت دلخواه پاکستان درکابل توافق ودلچسپی داشت وحتی خواهان عملی کردن هرچه سریعتراین برنامه بود.
بی نظیر بوتو که تاپایان با وجود تهدید شدن حکومتش روی برنامه ی بی ثبات ساختن هند ازطریق جنگجویان مسلمان کشمیری مخالفت کرده بود، مگر بازهم آی اس آی قبلا جنگ مخفی برضدهند را درکشمیرسازماندهی وبه پیش میبرد.
اواخرسال 1989ناآرامی های وسیع درسرحدات مناطق کشمیرزیرکنترول هندوپاکستان سرزد.این ناآرامی ها در دره ها ومناطق کوهستانی بوقوع پیوست که بیشترباشنده گان آنرامسلمانان میسازند. مناطقی که درچهاردهه گذشته شاهد سه جنگ خونین میان دوکشورهند وپاکستان بود.
آی اس آی شبکه ی ازافراد مسلح اخوان المسلین رادرداخل کشمیربوجودآورد ودرولایت پکتیای افغانستان کمپ تربیه وآموزش نظامی برای جنگجویان کشمیری سازماندهی کرد، جایی که قبلامجاهدین عربی کمپ تربیوی خودشانراایجادکرده بودند.براساس گزارش سی آی ای درآنسال چریکی های کشمیری دوشادوش مجاهدین عربی به تربیه وتمرینات نظامی می پرداختند. دیری نگذشت که جنگجویان کشمیری بزودی مسلح باکلاشنیکوفهای ساخت چین ودیگر تسلیحات ازطریق کانال های افغانی درمناطق کشمیری زیراداره هند ظاهرشدند.
باظهورجنگجویان کشمیری که بکمک آی اس آی پاکستان دست به اعمال تروریستی وخشونتبارمیزدند، سی آی ای را نگران ازآن ساخته بود که مبادا آی اس آی بزودی تسلیحات پیشرفته خطرناک مثل ماشیندار(تفنگ های تیراندازازخفا) بنام (Buffalo Sniper Gun) راکه اصلاپیش ازآن ازسوی امریکابمقصد کشتن افسران شوروی به پاکستان ارسال شده بود، دراختیارچریکی های اسلامگرای کشمیربگذارد. بنا دولت امریکا پیام هشدارنده محرمی به دولت هند فرستاد تا ازگشت وگذارمقامات بلندپایه آنکشوردرمناطق نامبرده ی کشمیری بخاطر مصئونیت جان آنهابرابرحملات تروریستی خودداری کنند.

گسترش جهاد افغانی

بدینسان جهاد افغانی یک مرزدیگری رانیزعبورکرد ودرحال گسترش دوباره بود.واما این جهاد ویاجنگهای چریکی وگوریلایی همرا با تندروی اسلامگرایانه که بانام آزادی افغانستان آغاز وتاشکست قوای اتحادشوروی درافغانستان به پختگی رسیده بود، درزمان پس ازخروج قوای شوروی بویژه پس ازسالهای 1990دیگر بیشتر ازپیش نه این که خودافغانستان رازیانمند میساخت، بل تاثیرات مرگبارتری بکشورهای دیگری نیزپخش میکرد. چون حلقات خارجی ذیدخل درجهاد افغانستان مثل پاکستان، عربستان سعودی وایران پسانهابشمول جمهوریهای آسیای میانه پیشبرد برنامه های منطقوی خودشان را بااستعمال بخش بزرگ مجاهدین افغانستان رویدست داشتند. واین مثل کشت بیماری سرطان برای مبتلاساختن همیشگی افغانستان با اعمال خشونت آمیزوتندروی بود. تا با چنین بیماری مزمن وعلاج ناپذیرافغانستان را درضعف وعقبمانده گی نگهدارند وهرزمان لازم بتوانند بساده گی ازخاک ومردم آن برای خرابکاری دردیگرنقاط دنیا استفاده کنند. صحت این ادعا درخرابکاری برضدکشمیرو رویدادهای تروریستی یازده هم سپتامبر، بقدرت رسانیدن طالبان وتخریب بوداهای دوهزارساله بامیان بمشاهده رسید.
درآغازسال 1990زمانی که خانم بوتو تازه دوسال پیش ازآن بمقام نخست وزیری رسیده بود، فضای سیاست داخلی پاکستان بعدسالها حکومت دیکتاتوری نظامی برای نظامیان پاکستان که همیش دیده بان حکومتهای ملکی وانتخابی درآنکشوربوده اند، خوشآیند نیفتاد، چه خانم بوتو درپی آنبود تا رهبری استخبارات (آی اس آی) و اردوی پاکستان را ازوجود اسلامگرایان وتندروان مخالف حکومت ملکی خود پاک کند.
ازاین واقعیت، دولت هند خود آگاه بود وازاستقرارحکومت ملکی برهبری حزب مردم درپاکستان رضایت و خوشبینی داشت. هند آرزوی حل وفصل صلح آمیز واستقراریک دولت معتدل ومیانه رو بامشارکت همه نیروهای سیاسی درافغانستان بود وبیش ازهمه چیزانتظاربرقراری روابط نیک ودوستانه با کابل داشت. دولت هند خوشبین ازآن بود که غرب دیگربرحل وفصل مطلق نظامی مسله افغانستان پافشاری نمیکرد واین پالیسی درشرائط حاکمیت یک حکومت ملکی درپاکستان دور ازامکان نبود. ولی ازسوی دیگراین مسله نابودی برنامه های دورنظامیان و استخبارات پاکستان شمرده میشد. چه نظامیان پاکستان طلایی ترین دوران حل وفصل مسله اختلافات ارضی و مرزی رابا افغانستان درموردخط (دیورند) وباهندبرسرکشمیرمیدیدند.
تابستان سال1990که هنوزنا آرامی ها درمناطق کشمیرتحت اداره هند جریان داشت، دریک ضیافت شام درمنزل سفیرکبیردولت هند درکابل زمانی که ازسفیرآنکشور درمورد نقش خانم بوتو دراین ناآرامی پرسیده شد، پاسخ آقای سفیرآنوقت هند درکابل بسیارکوتاه بود ودقیقا گفت که "پای خانم ...درخانه است" یعنی که بی نظیربوتو در نارآرامی های کشمیردخالت ندارد.
بهرحال فضای سیاسی درون پاکستان ازبعد خارجی بدلیل نا حل بودن بحران افغانستان، سیاست داخلی پاکستان را جدا زیرسایه ی خود قرارداده بودکه نظامیان واستخبارات پاکستان درهواخواهی بانیروهای تندرو اسلامی نوت اول بازی افغانستان رامی نواختند. ازاینروباآنکه جهان غرب درآنروزها تن به حل وفصل نهایی مسله افغانستان میان خودافغانها داده بود، ولی نظامیان واستخبارات پاکستان داشتند فصل تازه ی بازی سیاسی منطقوی شانرا بحساب افغانستان بازکنند. این بازی استفاده افغانستان وتندروان اسلامی کشورهای عربی ومنطقه یابعباره ی دیگر(ویترانهای جنگ افغانستان علیه شوروی) برابرهندبرسرکشمیربود. که تنها از راه دستهای بازنظامیان اردو واستخبارات پاکستان قابل اجرابود.
دراینجاباید یکباردیگر یادآورشدکه امریکا وغرب ازیکسو در پایان جنگ سرد تازه به نتیجه رسیده بودند که بحران افغانستان باید ازطریق صلح آمیز ومیان خودافغان هاحل وفصل گردد، ولی ازسوی دیگردولت جدید امریکا (ج. بوش بزرگ) درموردافغانستان سیاست خیلی غیرفعال اختیارکرد ومسله افغانستان درسیاست خارجی قصر سفید به یک مسله درجه سوم مبدل شد که این همه نشانه ی خوبی برای استفاده ازفرصت توسط حلقات نظامی واستخبارات پاکستان بود تا دوهدف مهم خود را درافغانستان باشتاب دنبال کنند:
1- سرنگونی رژیم دکتورنجیب اله وجانشین ساختن تندروان دنباله روسیاست اسلام آباد درکابل
2- کاربرد سرزمین افغانستان برای تربیه جنگجویان چریکی کشمیر وسایرکشورهای اسلامی منطقه بمقصد
پیشبرد اعمال خرابکارانه بداخل کشمیرزیراداره هند، چیچن وجمهوریهای آسیای میانه.