الرئيسية
أحدث الصور
شهباز نخعی
|
snakh@live.com
ازدیرباز انتشار اسناد و مدارک بویژه درزمینه سیاست خارجی معمول بوده است. دولت انگلستان ازقرن نوزدهم هرسی سال یکبار بخشی از اسناد و مدارک دستگاه سیاست خارجی خود را منتشر می کند و در دسترس عموم قرار می دهد. درسال های بین 1926 و 1977، وزارت امور خارجه انگلستان 15 جلد حاوی مدارکی درباره منشأ جنگ جهانی اوّل منتشر کرد. در سال های بین 1946 و 1990 نیز 18 جلد دیگر درباره سیاست خارجی انگلستان در سال های 1919 تا 1939 انتشار یافت که این مدارک بنام کتاب آبی شهرت دارند.
دستگاه سیاست خارجی امریکا نیز با تفاوت هایی همین روال را دنبال می کند. برخی از اسناد طبقه بندی شده فوق محرمانه و محرمانهء سازمان سیا، شورای امنیت ملّی، وزارت دادگستری و کاخ سفید با گذشت سال ها از طبقه بندی خارج شده و در دسترس عموم قرار می گیرند. ازاین جمله، اسناد مربوط به رویدادهای سال های 1940 تا 1970 هستند که ازسال 1975 از طبقه بندی خارج شده و انتشار عام یافته اند. به عنوان نمونه ای از این انتشار مدارک می توان به اسناد کودتای آمریکایی-انگلیسی 28 مرداد 1332 که منجر به سقوط دولت ملّی زنده یاد دکترمحمّد مصدّق شد اشاره کرد که موجب شد در دوران ریاست جمهوری بیل کلینتون و سیّدمحمّد خاتمی، مادلن آلبرایت وزیر خارجه وقت ایالات متحده بخاطر آن از جمهوری اسلامی عذرخواهی کند و حکومت آخوندی مثل همیشه این فرصت طلایی برای رفع کدورت ها و اصلاح روابط را نابخردانه سوزاند و از بین برد.
درسال های اخیر، با گسترش شگفت انگیز فنّاوری اطلاعات و از جمله شاهراه اطلاعاتی اینترنت، ظاهرا این انتشار اسناد و مدارک از کنترل و اختیار قدرت های بزرگ خارج شده و جنبه عام یافته است. یکی از رسانه هایی که درچندسال گذشته دردنیای مجازی شهرت فراوان یافته تارنمای "ویکی لیکس" است. ویکی لیکس که نام آن شامل دوبخش "ویکی"، برگرفته از نام دانشنامه اینترنتی "ویکی پدیا" و "لیکس" به معنی نشت و افشاء است، یک سازمان رسانه ای غیرانتفاعی بین المللی است که با همکاری و یاری گروهی از روزنامه نگاران داوطلب اسنادی با منشأ ناشناخته یا ناشی از نشت اطلاعات را منتشر می کند. تارنمای ویکی لیکس درسال 2006 توسّط "سان شاین پرس" راه اندازی شد. یک سال بعد ویکی لیکس اعلام کرد که حجم مدارک موجود برروی آنرا به یک میلیون و دویست هزار رسانده است.
مجلّه نیویورکر "جولیان آسنج" مدیر و بنیانگزار ویکی لیکس را یک ژورنالیست استرالیایی و فعّال اینترنتی معرّفی می کند. ویکی لیکس تاکنون برنده جوایز و عنوان های متعددی شده که "جایزه رسانه ای نو"ی مجلّه اکونومیست درسال 2008، جایزه رسانه ای سازمان عفوبین الملل انگلستان درسال 2009 و تمجید مجلّه نیویورک دیلی نیوز از آن به عنوان "تارنمایی که بکلّی اخبار را دگرگون کرده" ازآن جمله اند.
در آوریل سال جاری میلادی، ویکی لیکس یک ویدیوی مربوط به سال 2007 را منتشر کرد که درآن غیرنظامیان عراقی توسّط نیروهای نظامی امریکا کشته می شدند. درماه ژوییه بیش از 76 هزار سند محرمانه درمورد جنگ افغانستان منتشر کرد و درماه اکتبرحدود 400 هزار سند دیگر درباره جنگ عراق انتشار داد. بنابر نوشته مجلّه تایم، ویکی لیکس و اعضاء آن از آزار مداوم، زیرنظر قرارگرفتن توسّط نیروهای امنیتی، بازداشت، مصادره و ضبط کامپیوترها و عکس برداری های مخفیانه شکایت دارند.
در 4 نوامبر 2010، "جولیان آسنج" به تلویزیون تی اس آر سوییس گفت که بطور جدّی درنظر دارد از سوییس درخواست پناهندگی سیاسی نموده و بنیاد ویکی لیکس را دراین کشور بنیان گزارد. به نظر جولیان آسنج سوییس و ایسلند تنها دوکشوری هستند که ویکی لیکس می تواند در آنها با احساس امنیت کار کند. او درمورد منشأ نشت و افشاء مدارک می گوید: «ما هیچگاه منشأ نشت و افشاء را نمی دانیم» و می افزاید که ویکی لیکس به نحوی سازماندهی شده که همواره مدارک از منابع ناشناخته به دست ما می رسند. چندماه پیش دولت امریکا یک سرباز بخش اطلاعات نظامی را به اتهام افشاء مدارک نظامی بازداشت کرد.
از هفته گذشته، اخباری مبنی براین که ویکی لیکس درآینده نزدیک بیش از دومیلیون سند و مدرک تازه را منتشر می کند پخش شد و روز دوشنبه 29 نوامبر بیش از 250 هزار سند تازه منتشر شد که بنابر برخی از آنها، سفیران ایالات متحده امریکا در کشورهای محل مأموریت خود به فعّالیت های جاسوسی و جمع آوری اطلاعات می پردازند. به گزارش رادیو صدای آلمان، دولت امریکا پس از انتشار این اسناد برروی اینترنت رسما انتشار آنها را محکوم کرد و هیلاری کلینتون وزیر امورخارجه گفت که انتشار این اسناد جان بسیاری از افراد و روابط جامعه بین المللی را به خطر می اندازد.
درمیان اسناد منتشرشده توسّط ویکی لیکس خبرهایی درمورد کشورمانیز وجود دارد. از جمله این خبرها این است که : «اسراییل درسال 2009 اعلام آمادگی کرده بود که به تنهایی به جمهوری اسلامی حمله کند. مقامات این کشور از دستیابی ج.ا. به سلاح هسته ای درطول 6 تا 18 ماه خبر می دادند و معتقد بودند که حمله نظامی تنها راه حل باقیمانده است، امّا امریکا ازاین اقدام جلوگیری نموده است».
درسندی دیگر، به نقل از تحلیل سفارت امریکا دربغداد، که توسّط روزنامه گاردین انگلستان منتشر شده، آمده است: «واحد ویژه برونمرزی سپاه پاسداران موسوم به "قدس" با استفاده از عوامل عراقی وابسته به رژیم تهران درعراق، دربخش های وسیعی از دستگاه دیپلماسی و امنیت و اطلاعات و نهادهای اقتصادی این کشور نفوذ کرده است. اعضاء نیروی قدس به شدّت درعرصه هایی چون هدایت جاسوسان و حمایت از افراطیون خشونتگرا فعّال هستند».
محموداحمدی نژاد نیز روز دوشنبه 29 نوامبر درپاسخ خبرنگار شبکه پرس تی وی درمورد درز اطلاعات ایران ازطریق ویکی لیکس گفت: «می خواهم عبارت شمارا اصلاح کنم. این اطلاعات درز پیدا نکرده است، بلکه منظم و برنامه ریزی شده منتشر می شود و اهداف سیاسی را دنبال می کند. ازنطر ما این اطلاعات فاقد اعتبارحقوقی است برای این که بخش هایی از دولت امریکا اسنادی را تولید و منتشر می کند و خودشان نیز به استناد آن اسناد قضاوت می کنند». محمود احمدی نژاد بدون آن که خود بداند یا بخواهد، دریک نکته با امریکا به توافق رسیده و آن محکوم کردن ویکی لیکس است.
بهرحال، ارزیابی کار ویکی لیکس و بررسی جنبه های مثبت و منفی آن بسیار دشوار است. از یک سو، اسناد و اطلاعات منتشر شده مانند کتاب آبی و اسناد وزارت خارجه ایالات متحده برای تاریخ نگاران و پژوهشگران منابعی بسیار پرارزش اند و ازسوی دیگر می توان از خود پرسید که دردنیای ماشینی امروز که مردم اخبار را مثل همبرگر مک دونالد در حداقل زمان می بلعند و نجویده فرومی دهند، آیا براستی این حجم عظیم از آوار افشاگری سودمند است؟!
ازدیرباز انتشار اسناد و مدارک بویژه درزمینه سیاست خارجی معمول بوده است. دولت انگلستان ازقرن نوزدهم هرسی سال یکبار بخشی از اسناد و مدارک دستگاه سیاست خارجی خود را منتشر می کند و در دسترس عموم قرار می دهد. درسال های بین 1926 و 1977، وزارت امور خارجه انگلستان 15 جلد حاوی مدارکی درباره منشأ جنگ جهانی اوّل منتشر کرد. در سال های بین 1946 و 1990 نیز 18 جلد دیگر درباره سیاست خارجی انگلستان در سال های 1919 تا 1939 انتشار یافت که این مدارک بنام کتاب آبی شهرت دارند.
دستگاه سیاست خارجی امریکا نیز با تفاوت هایی همین روال را دنبال می کند. برخی از اسناد طبقه بندی شده فوق محرمانه و محرمانهء سازمان سیا، شورای امنیت ملّی، وزارت دادگستری و کاخ سفید با گذشت سال ها از طبقه بندی خارج شده و در دسترس عموم قرار می گیرند. ازاین جمله، اسناد مربوط به رویدادهای سال های 1940 تا 1970 هستند که ازسال 1975 از طبقه بندی خارج شده و انتشار عام یافته اند. به عنوان نمونه ای از این انتشار مدارک می توان به اسناد کودتای آمریکایی-انگلیسی 28 مرداد 1332 که منجر به سقوط دولت ملّی زنده یاد دکترمحمّد مصدّق شد اشاره کرد که موجب شد در دوران ریاست جمهوری بیل کلینتون و سیّدمحمّد خاتمی، مادلن آلبرایت وزیر خارجه وقت ایالات متحده بخاطر آن از جمهوری اسلامی عذرخواهی کند و حکومت آخوندی مثل همیشه این فرصت طلایی برای رفع کدورت ها و اصلاح روابط را نابخردانه سوزاند و از بین برد.
درسال های اخیر، با گسترش شگفت انگیز فنّاوری اطلاعات و از جمله شاهراه اطلاعاتی اینترنت، ظاهرا این انتشار اسناد و مدارک از کنترل و اختیار قدرت های بزرگ خارج شده و جنبه عام یافته است. یکی از رسانه هایی که درچندسال گذشته دردنیای مجازی شهرت فراوان یافته تارنمای "ویکی لیکس" است. ویکی لیکس که نام آن شامل دوبخش "ویکی"، برگرفته از نام دانشنامه اینترنتی "ویکی پدیا" و "لیکس" به معنی نشت و افشاء است، یک سازمان رسانه ای غیرانتفاعی بین المللی است که با همکاری و یاری گروهی از روزنامه نگاران داوطلب اسنادی با منشأ ناشناخته یا ناشی از نشت اطلاعات را منتشر می کند. تارنمای ویکی لیکس درسال 2006 توسّط "سان شاین پرس" راه اندازی شد. یک سال بعد ویکی لیکس اعلام کرد که حجم مدارک موجود برروی آنرا به یک میلیون و دویست هزار رسانده است.
مجلّه نیویورکر "جولیان آسنج" مدیر و بنیانگزار ویکی لیکس را یک ژورنالیست استرالیایی و فعّال اینترنتی معرّفی می کند. ویکی لیکس تاکنون برنده جوایز و عنوان های متعددی شده که "جایزه رسانه ای نو"ی مجلّه اکونومیست درسال 2008، جایزه رسانه ای سازمان عفوبین الملل انگلستان درسال 2009 و تمجید مجلّه نیویورک دیلی نیوز از آن به عنوان "تارنمایی که بکلّی اخبار را دگرگون کرده" ازآن جمله اند.
در آوریل سال جاری میلادی، ویکی لیکس یک ویدیوی مربوط به سال 2007 را منتشر کرد که درآن غیرنظامیان عراقی توسّط نیروهای نظامی امریکا کشته می شدند. درماه ژوییه بیش از 76 هزار سند محرمانه درمورد جنگ افغانستان منتشر کرد و درماه اکتبرحدود 400 هزار سند دیگر درباره جنگ عراق انتشار داد. بنابر نوشته مجلّه تایم، ویکی لیکس و اعضاء آن از آزار مداوم، زیرنظر قرارگرفتن توسّط نیروهای امنیتی، بازداشت، مصادره و ضبط کامپیوترها و عکس برداری های مخفیانه شکایت دارند.
در 4 نوامبر 2010، "جولیان آسنج" به تلویزیون تی اس آر سوییس گفت که بطور جدّی درنظر دارد از سوییس درخواست پناهندگی سیاسی نموده و بنیاد ویکی لیکس را دراین کشور بنیان گزارد. به نظر جولیان آسنج سوییس و ایسلند تنها دوکشوری هستند که ویکی لیکس می تواند در آنها با احساس امنیت کار کند. او درمورد منشأ نشت و افشاء مدارک می گوید: «ما هیچگاه منشأ نشت و افشاء را نمی دانیم» و می افزاید که ویکی لیکس به نحوی سازماندهی شده که همواره مدارک از منابع ناشناخته به دست ما می رسند. چندماه پیش دولت امریکا یک سرباز بخش اطلاعات نظامی را به اتهام افشاء مدارک نظامی بازداشت کرد.
از هفته گذشته، اخباری مبنی براین که ویکی لیکس درآینده نزدیک بیش از دومیلیون سند و مدرک تازه را منتشر می کند پخش شد و روز دوشنبه 29 نوامبر بیش از 250 هزار سند تازه منتشر شد که بنابر برخی از آنها، سفیران ایالات متحده امریکا در کشورهای محل مأموریت خود به فعّالیت های جاسوسی و جمع آوری اطلاعات می پردازند. به گزارش رادیو صدای آلمان، دولت امریکا پس از انتشار این اسناد برروی اینترنت رسما انتشار آنها را محکوم کرد و هیلاری کلینتون وزیر امورخارجه گفت که انتشار این اسناد جان بسیاری از افراد و روابط جامعه بین المللی را به خطر می اندازد.
درمیان اسناد منتشرشده توسّط ویکی لیکس خبرهایی درمورد کشورمانیز وجود دارد. از جمله این خبرها این است که : «اسراییل درسال 2009 اعلام آمادگی کرده بود که به تنهایی به جمهوری اسلامی حمله کند. مقامات این کشور از دستیابی ج.ا. به سلاح هسته ای درطول 6 تا 18 ماه خبر می دادند و معتقد بودند که حمله نظامی تنها راه حل باقیمانده است، امّا امریکا ازاین اقدام جلوگیری نموده است».
درسندی دیگر، به نقل از تحلیل سفارت امریکا دربغداد، که توسّط روزنامه گاردین انگلستان منتشر شده، آمده است: «واحد ویژه برونمرزی سپاه پاسداران موسوم به "قدس" با استفاده از عوامل عراقی وابسته به رژیم تهران درعراق، دربخش های وسیعی از دستگاه دیپلماسی و امنیت و اطلاعات و نهادهای اقتصادی این کشور نفوذ کرده است. اعضاء نیروی قدس به شدّت درعرصه هایی چون هدایت جاسوسان و حمایت از افراطیون خشونتگرا فعّال هستند».
محموداحمدی نژاد نیز روز دوشنبه 29 نوامبر درپاسخ خبرنگار شبکه پرس تی وی درمورد درز اطلاعات ایران ازطریق ویکی لیکس گفت: «می خواهم عبارت شمارا اصلاح کنم. این اطلاعات درز پیدا نکرده است، بلکه منظم و برنامه ریزی شده منتشر می شود و اهداف سیاسی را دنبال می کند. ازنطر ما این اطلاعات فاقد اعتبارحقوقی است برای این که بخش هایی از دولت امریکا اسنادی را تولید و منتشر می کند و خودشان نیز به استناد آن اسناد قضاوت می کنند». محمود احمدی نژاد بدون آن که خود بداند یا بخواهد، دریک نکته با امریکا به توافق رسیده و آن محکوم کردن ویکی لیکس است.
بهرحال، ارزیابی کار ویکی لیکس و بررسی جنبه های مثبت و منفی آن بسیار دشوار است. از یک سو، اسناد و اطلاعات منتشر شده مانند کتاب آبی و اسناد وزارت خارجه ایالات متحده برای تاریخ نگاران و پژوهشگران منابعی بسیار پرارزش اند و ازسوی دیگر می توان از خود پرسید که دردنیای ماشینی امروز که مردم اخبار را مثل همبرگر مک دونالد در حداقل زمان می بلعند و نجویده فرومی دهند، آیا براستی این حجم عظیم از آوار افشاگری سودمند است؟!